Ostatnie wolne miejsca na warsztaty kroszonkarskie Teresy Soboty!

To ostatni moment, aby zapisać się na warsztaty kroszonkarskie do Mistrza Tradycji – Teresy Soboty z Olszowej (gmina Ujazd). Nabór uczniów trwa do soboty 30 kwietnia br. włącznie! Warsztaty będą trwały od maja do 15 grudnia 2022 roku. Zajęcia będą odbywały się w soboty (od godz. 10.00) w domu pani Teresy Soboty przy ul. Wiejskiej 13 w Olszowej. Na ostatnich zajęciach w dniu 15 grudnia 2022 r. planowana jest konferencja prasowa i pokaz prac uczniów. Regulamin rekrutacji znajduje się tutaj Czytaj więcej

25 kwietnia – zapomniana obrzędowość w dniu św. Marka

Dnia 25 kwietnia obchodzimy dzień św. Marka, apostoła i ewangelisty umęczonego ok. 68 r. Dzień ten jeszcze po 1945 r. był uroczyście obchodzony na historycznym Górnym Śląsku. Istniało przekonanie, że w tym dniu nie wolno pracować w polu, gdyż wierzono, że „św. Marek może wszystko zniszczyć”. Czytaj więcej

Zwierzę jako obiekt miłości

Około 1900 roku dużą popularność zyskała rzeźba animalistyczna „drobnej skali”, jako obraz świata istot żywych, które nie zatraciły swej bezpośredniej siły oddziaływania na uczucia człowieka. Tą postawę łączy się z postacią św. Franciszka, który: „Zwierzęta, kwiaty, ptaki, gwiazdy i ziemię i ogień nazywał braćmi swymi i przemawiał do całej przyrody, jak do osoby sobie najbliższej”[1]. Stał się wyrazicielem nowego stosunku człowieka do przyrody, stąd też rzeźbę stanowiącą o przywiązaniu i traktowaniu wszelkiego stworzenia, jako „mniejszych” braci i sióstr, odnosi się do osoby franciszkanina. Czytaj więcej

Historia jednego zabytku: renesansowy strop polichromowany w Obórkach

Kościół pw. śś Apostołów Piotra i Pawła w Obórkach jest jednym z najstarszych drewnianych kościołów w Polsce. Z badań dendrochronologicznych wykonanych w 2020 r. przez prof. Tomasza Ważnego wiemy, że najdawniejszą częścią kościoła są drewniane ściany prezbiterium (południowa i wschodnia) wykonane z drewna jodłowego w 1447 r. Wówczas to właścicielem Obórek i patronem kościoła był Jan z Pogorzeli, występujący w źródłach w latach 1435-1447. Czytaj więcej

Teresa Sobota i cudowna moc jajka

Okres świąt wielkanocnych to idealna okazja do praktykowania trudnej sztuki kroszonkarstwa. Mistrzyni Tradycji Teresa Sobota z Olszowej nie próżnowała i jeszcze przed oficjalnym rozpoczęciem warsztatów szkoleniowych (rozpoczynają się w maju br.), wzięła pod swoje skrzydła dwie dziewczynki – 8 letnią Natalię i 10-letnią Klaudię. Zajęcia nie były wykładem, lecz zabawą pobudzającą do kreatywności. Teresa Sobota ma tę umiejętność, potrafi zainteresować, a jajko… cóż ma cudowną moc przyciągania. Czytaj więcej

Wielkanocne procesje konne

Wielkanocne procesje konne są – jako zwyczaj o charakterze agrarnym – dziękczynno-błagalnymi objazdami pól przez rolników. W trakcie procesji gospodarze modlą się o dobre urodzaje, pogodę oraz ochronę plonów. Jest to jeden z elementów grupy zwyczajów, który roboczo nazywamy błogosławieństwem pól. Czytaj więcej

Poniedziałek Wielkanocny – dyngus, śmigus

Jest to jeden z najstarszych i najbardziej popularnych zwyczajów kultywowanych na Śląsku. Zygmunt Gloger sugeruje, że geneza tego zwyczaju musi być bardzo stara, bo znany był zarówno u Słowian, jak i ludów aryjskich w Azji. Wiązał się z obrzędowością związaną ze świętowaniem nadejścia wiosny i świętem agrarnym. Obrzędowe oblewanie czy rozpryskiwanie wody miało za zadanie zakląć wodę, aby służyła ludziom w ich pracy na roli. Kościół, nie mogąc zwalczyć tego zwyczaju, nadał mu nowe znaczenie i związał z najważniejszym świętem roku kalendarzowego i przypisał do drugiego dnia Wielkiej Nocy narzucając mu niemiecką nazwę (w niektórych rejonach przetrwała polska nazwa: lejka, oblewanki, polewanki). Czytaj więcej

Wielkanoc

Wielkanoc jest najstarszym i najważniejszym świętem w tradycji chrześcijańskiej oraz obrzędowości okresu wiosennego. Prasłowianie obchodzi je jako święto zwycięskiej wiosny, ale i święto zmarłych, dlatego wiążą się z nim liczne obrzędy, pozostałe jako refleks dawnych praktyk magicznych. Czytaj więcej

Wielka Sobota – święcenie ognia, wody i potraw

Do naszych czasów przetrwało kilka obrzędów wielkosobotnich. Jednym z nich, jest święcenie ognia, wody i potraw przygotowywanych do spożycia podczas świąt Wielkanocnych. Zwyczaje te, a zwłaszcza kult wody i ognia mają podłoże słowiańskie i przetrwały do naszych czasów dzięki temu, że Kościół (nie mogąc ich zwalczyć) usankcjonował je i włączył do rytualnych obrzędów wielkanocnych. Czytaj więcej

Straże grobowe

Straże grobowe są reliktem dawnych widowisk pasyjnych, które niegdyś odbywały się w świątyniach. Mężczyźni w mundurach strażackich, wojskowych lub innych organizacji paramilitarnych, pełnią na zmianę wartę przy grobie Chrystusa od Wielkiego Piątku po południu do rezurekcji w Wielkanoc. Straże te zwane są najczęściej turkami,  grobowcami, krzyżakami, kosynierami, Gwardią Narodową lub strażakami. Czytaj więcej

Wielki Piątek – bogaty w obrzędy i zwyczaje ludowe

W całym cyklu świąt wielkanocnych Wielki Piątek zawsze był dniem najbogatszym w obrzędy i zwyczaje ludowe. Te starodawne wielkopiątkowe praktyki są również przykładem wielowiekowej adaptacji pogańskich obrzędów na użytek praktyki kościelnej. W tym dniu stawiano horoskopy pogodowe. I tak oto, grzmot lub deszcz w Wielki Piątek oznaczał urodzaj, deszcz zapewniał rok suchy, i na odwrót – pogoda wróżyła mokry rok. Dobry urodzaj zwiastowała ponadto poranna rosa na szybach lub na drzwiach. Mróz w nocy wróżył dobre sianokosy, mróz w dzień – obfity zbiór fasoli, a wycie psów – bogate roje pszczelne. Do dziś pozostały nam przysłowia i przepowiednie: „W Wielki Piątek, dobry siewu początek”, „Kiedy w Wielki Piątek rosa, to nasiej gospodarzu dużo prosa. A jeżeli w Wielki Piątek mróz, to proso na górę włóż”, „Jak w Wielki Piątek pada, to będzie suchy rok” i „W Wielki Piątek zrób początek, a w sobotę kończ robotę”. Czytaj więcej

„Śląska Wielkanoc” z udziałem Grzegorza Płonki w TVP1

W Poniedziałek Wielkanocny, 18 kwietnia br.  w TVP 1 o godz. 14.00 rozpocznie się emisja programu telewizyjnego pt. „Śląska Wielkanoc”, który poprowadzi Grzegorz Płonka. Artysta wykona też utwór z płyty „Ja Jestem”, nad którą obecnie pracujemy. Czytaj więcej

Wielki Czwartek – chodzenie z klekotkami

W tradycji ludowej Wielki Czwartek zwany był cierniowym. Najpopularniejszym zwyczajem wielkoczwartkowym, praktykowanym dawniej na historycznym Górnym Śląsku, było chodzenie z tzw. klekotkami, klepaczkami, tragaczkami, czy grzechotkami. Były to proste, drewniane kołatki wykonane przez miejscowych stolarzy. Kołatki te używano zamiast dzwonów kościelnych na znak żałoby, zdrady Judasza i początku Męki Chrystusa – począwszy od wieczornej Mszy św. wielkoczwartkowej (po Gloria), aż do południa Wielkiej Soboty. Z klekotkami chłopcy (wyłącznie) chodzili dookoła kościoła trzy razy w ciągu dnia – rano, w południe i na wieczór. Wierzono, iż klekotanie wystraszy zło, które panoszy się ze szczególną siłą przed Wielkanocą. J. Lompa tak o tym zwyczaju pisał: „Na wsiach chłopcy nie mają większy uciechy nad tą, gdy chodzą przed świętami wielkanocnymi z klekotkami”. Czytaj więcej

Grażyna Fila. Jej kroszonka oczarowuje trójwymiarowością

Grażyna Fila z Dębia to mistrzyni kroszonkarstwa, jedna z Opolskich Dziouch. To twórczyni, która idealnie łączy tradycję z nowoczesnością. Jej kwietne wzory wyczarowane na skorupce zabarwionego jaja to majstersztyk, istne dzieła sztuki precyzyjnie stworzone na kruchym materiale. Czytaj więcej

Jarmark Wielkanocny w Muzeum Wsi Opolskiej

Jarmark Wielkanocny w Muzeum Wsi Opolskiej w Opolu zorganizowano 10 kwietnia 2022 r. już po raz 45. Organizowany jest w Niedzielę Palmową i zawsze przyciąga tłumy, tym bardziej w tym roku, kiedy to niedawno ogłoszono koniec pandemii i swobodę spotykania się. W pięknej scenografii drewnianych chałup, w atmosferze swojskości i tradycji podczas jarmarku można doświadczyć różnorodnych umiejętności twórców ludowych, rękodzielników i rzemieślników. Ale ten tekst nie będzie o tym, ile było osób, jak długo stało się w kolejce i co można było kupić. Ten tekst będzie o tym dlaczego to wydarzenie plenerowe jest bardzo potrzebne zarówno twórcom, jak i odbiorcom. Czytaj więcej