W dniu 2 lutego obchodzimy święto kościelne zwane w polskiej tradycji świętem Matki Bożej Gromniczej lub Oczyszczeniem Najświętszej Marii Panny. Dzień ten kończy okres Bożego Narodzenia. Dawniej święto to było obchodzone bardzo uroczyście. Obecnie akcent położony jest na Osobę Chrystusa, który jest „światłością świata” i „Światłem na oświecenie pogan”, a święto coraz bardziej znane jest pod nazwą Ofiarowania Pańskiego.

Od niepamiętnych czasów czczono w Kościele pamiątkę przyniesienia przez Maryję Dzieciątka Jezus do Świątyni jerozolimskiej. W niektórych rejonach Polski dzień ten zwano świętem Symeona. Podstawą historyczną tej uroczystości jest opis tego wydarzenia, zawarty w Ewangelii wg św. Łukasza (Łk 2,22-38). Zgodnie z nakazami prawa, każdy pierworodny chłopiec miał być w świątyni ofiarowany Bogu. Nie oznaczało to poświęcenia chłopca na służbę kapłańską (bo tylko z pokolenia Aarona mogli być kapłanami, a z Lewiego – lewitami), ale był to gest symboliczny poświęcenia Bogu tego, co było dla rodziców największą wartością. „W zamian” (obrzęd „wykupienia”) ofiarowano parę synogarlic lub 2 młode gołębie (por. Łk 2,24). W ewangelicznej scenie biorą udział (oprócz Jezusa – Dziecięcia): Maryja, św. Józef, starzec Symeon i prorokini Anna.

Począwszy od IX w. wierni w dniu 2 lutego przynosili do kościoła świece zwane gromnicami. Nazwa ta wywodzi się od słowa „grom”, gdyż zapalano je w czasie burzy, stawiano w oknie i modlono się o ocalenie od uderzenia piorunów. Procesja z płonącymi świecami na początku liturgii była znakiem nowego kroczenia przez życie w jedności z Jezusem i blaskach Jego ewangelii. Po powrocie do domu w dawniej Polsce wypalano płomieniem gromnicy krzyż na belce sufitu. Zapalenie gromnicy i włożenie jej w ręce umierającego oznaczało, że na wzór „roztropnych panien” wychodzi on z płonącą lampą na spotkanie swego Oblubieńca. Poświęcone świece otaczano czcią religijną. Polscy artyści często przedstawiali w swoich dziełach Matkę Boską Gromniczną w zimowym pejzażu jak idzie nocą przez ośnieżone pola w towarzystwie wilków.

Warto dodać, że Dzień Matki Boskiej Gromnicznej znany był jeszcze przed II wojną światową z różnych wróżb agrarnych i meteorologicznych, ujmowanych zwykle w przysłowia. Do dziś używane jest następujące: „Popuści przed gromnicami, po gromnicach chyci (mróz)”, „Gdy w Gromnicę dzień pogodny, będzie roczek płodny, miodny”, „Gdy w Gromnicę mróz, będzie dużo zbóż”, „Gdy w Gromnicę roztaje, będą marne urodzaje”. Obecnie, w dobie piorunochronów, wiara w to, że poświęcona gromnica stawiana na oknie w czasie burzy uchroni dom przed uderzeniem pioruna odchodzi w zapomnienie, a zamiast nazwy święta Matki Bożej Gromniczej coraz częściej używa się terminu Ofiarowania Pańskiego.

Na podstawie: J. Pośpiech, Zwyczaje i obrzędy doroczne na Śląsku, Opole 1987 i B. Ogrodowska, Polskie obrzędy i zwyczaje doroczne, Warszawa 2009.