Kapadocja [fotorelacja] | Fundacja Dla Dziedzictwa

Położona na płaskowyżu środkowej Anatolii Kapadocja to spektakularny krajobraz skalny w całości wyrzeźbiony przez erozję. To unikatowe miejsce na świecie, które wciąż podlega odwiecznym procesom i nieustannie się zmienia. Fantazyjne formy skalne, wykute w skale kościoły i domy, podziemne miasta – wszystko to sprawia, że Kapadocja jest jednym z największych kompleksów jaskiń na świecie.

Ciekawa formacja geologiczna posiada również ogromne wartości kulturowe jest bowiem wybitnym przykładem tradycyjnego osadnictwa ludzkiego oraz jednym z czołowych przykładów postikonoklastycznego okresu sztuki bizantyjskiej sięgającej IV wieku. Od antyku do średniowiecza Kapadocja była ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa oraz miejscem narodzin idei życia klasztornego.

„Księżycowa kraina” – jak na potrzeby turystyki określa się Kapadocję – rozciąga się na powierzchni ok. 600 km² i należy do najciekawszych regionów Turcji. Skały przywołują oczywiście skojarzenia z krajobrazem baśniowo-księżycowym, dlatego też miały być plenerem do „Gwiezdnych wojen” Georgeˈa Lucasa (jednej z najbardziej dochodowych serii filmowych wszechczasów), ale filmowcy nie uzyskali pozwoleń i ostatecznie sceny do rodzimej planety Lukeˈa Skywalkerw – Tatooine –nakręcono w Tunezji. W samej Kapadocji kręcono natomiast sceny do filmu fantasy Ghost Rider: Spirit of Vengence (2011 r.) z Nicolasem Cageˈe, czy dramat hiszpańsko niemiecki „Krwawe gody” (2015 r.).

Największe skupisko skał o fantazyjnych kształtach znajduje się między miejscowościami Göreme i Çavuşin w Parku Narodowym Göreme, który w 1985 r. wpisano na Listę Światowego Dziedzictwa Ludzkości UNESCO. Wpis obejmuje siedem obiektów: Park Narodowy Göreme, Podziemne Miasto Derinkuyu, Podziemne Miasto Kaymaklı, Kościół Karlık, Kościół św. Teodora, Gołębie Karain i Obszar Archeologiczny Soğanlı. Park Narodowy Göreme obejmuje obszar ponad 9,5 hektarów. Znajduje się tutaj ponad 200 wydrążonych w skale tufowej kościołów bizantyjskich, z których część pokrywają spektakularne polichromie, z których najstarsze datuje się na IX wiek. Kilka najbardziej zagrożonych erozją kościołów zostało wpisanych na listę pomników wymagających działań priorytetowych.

Choć osadnictwo chrześcijan w Kapadocji sięga IV w., to Dolinę Göreme „odkrył” i spopularyzował w 1907 r. francuski jezuita i geograf Guillaume de Jerphanion. Rozpoczęto badania naukowe, które wykazały, że ludzie nauczyli się drążyć w miękkiej skale kominy, które z czasem przejęły funkcję domów i kościołów. Z nastaniem chrześcijaństwa, odosobnione doliny przyciągały ludzi pragnących poświęcić się kontemplacji. Pod koniec IV wieku mnisi i mniszki wykuwali całe klasztory z celami, kuchniami i refektarzami.

W Kapadocji warto zwiedzić zwłaszcza Dolinę Pasabag, Dolinę Zelve, Dolinę Różaną (Rose Valley), PDolinę Miłości (Love Valley) i Dolinę Gołębią (Pigeon Valley), gdzie można podziwiać jedne z najstarszych w świecie gołębników, gdyż gołębie były hodowane w Anatolii od 3000 r. p.n.e.

Niezwykle ciekawe są również podziemne miasta wykute w skałach. Są ich setki, ale do zwiedzania poleca się Podziemne Miasta Derinkuyu i Kaymaklı, zbudowane ze względów bezpieczeństwa, w których chrześcijanie ukrywali się przed prześladowaniami, najpierw ze strony Rzymian, a potem muzułmanów. Miejsca te wciąż zachowują swoje tajemnice.

Skąd w ogóle wzięły się takie dziwne kształty skał? Stworzyła je natura. Miękki tuf i twardsze warstwy bazaltu erodowały nieregularnie tworząc baśniowe kominy.

Miliony lat temu w Trzeciorzędzie, płaskowyż środkowej Azji Mniejszej był morzem wewnętrznym otoczonym lasami i równinami, które zamieszkiwały różne zwierzęta. Na skutek ruchów tektonicznych gór Taurus pojawiły się wulkany, których erupcje przyczyniły się do powstania Płaskowyżu w okresie późnego Holocenu.

Kapadocja znajduje się w strefie wulkanicznej szczytów Hasan Dağ (3253 m), Melendiz (2935 m) oraz Erciyes Dağ (3916 m), stanowiących obecnie wygasłe stratowulkany. Twory skalne o spektakularnych kształtach, które podziwiamy dziś w Kapadocji powstawały przez miliony lat w wyniku erozji skał tufowych, czyli miękkich warstw pochodzenia wulkanicznego. Są one bardzo podatne na erozję, a działanie wody, słońca i wiatru co sprawia, że stopniowo są wypłukiwane i wywiewane, zmieniając się ze zwartych bloków w niesamowite twory. Kapadocja jest również stałą osadą od okresu paleolitu ze swoją unikalną strukturą geologiczną i była świadkiem kulturowej historii Anatolii. Warto wiedzieć, że większość źródeł podaje, że nazwa Kapadocja pochodzi od perskiego „Katpatuka”, którym określano tę krainę, gdzie hodowano piękne konie. Jest też inna hipoteza. Otóż w języku Medów słowo „Katpat – uka” oznaczało ziemie należące do ludu Katpat. W Anatolii z lat 2000-1000 p.n.e. oddawano cześć Bogini Matce, którą w języku huryckim nazywano Khuta-Khepat, co mogło przekształcić się w języku medyjskim lub perskim w Kappadokia.