Hierapolis – starożytne uzdrowisko na białej skale

Ruiny starożytnego uzdrowiska Hierapolis rozciągają się na ok. 1,5 km na zboczu góry Cökelez w południowo-zachodniej Turcji (Anatolia). Są one imponującym efektem pracujących tu od 1957 r. włoskich archeologów.

Miasto powstało powyżej tarasów Pamukkale za sprawą Eumenesa II, władcy Pergamonu na początku II w. p.n.e. Nazwa miasta pochodzi od greckiego słowa hieron, co oznacza świątynię i często tłumaczy się jej jako „Święte Miasto” lub według innej interpretacji – od imienia Hiery, żony Telefosa, króla Myzji. Telefos był synem Heraklesa oraz księżniczki Auge oraz legendarnym przodkiem rodu Attalidów z Pergamonu.

Jak wykazali badacze, już wcześniej, istniało tu osadnictwo, a ludy tubylcze oddawały cześć bogini – matce ziemi Kybele. Położenie na ważnym szlaku handlowym oraz lecznicze źródła Pamukkale przyciągały licznych mieszkańców oraz chorych szukających uzdrowienia więc Hierapolis szybko wyrosło na metropolię. W 133 r. p.n.e., po śmierci ostatniego króla Pergamonu, Hierapolis przeszło pod panowanie Rzymu. W 17 r. p.n.e. silne trzęsienie ziemi zniszczyło całe miasto. Odbudowane już jako miasto rzymskie, ponownie zostało zniszczone przez silny wstrząs w 60 r., za panowania cesarza Nerona. W 395 r., po podziale cesarstwa rzymskiego, Hierapolis przeszło pod panowanie Bizancjum. Za czasów Konstantyna I Wielkiego (272-337), była stolicą Frygi i ważnym ośrodkiem chrześcijaństwa, ale stopniowo traciła na znaczeniu. Ostatecznie miasto zostało zniszczone w 1354 r. podczas silnego trzęsienia ziemi.

Nowy okres w dziejach starożytnej metropolii przyniósł rok 1887 r., w którym to niemiecki inżynier Carl Humann (1839-1896), rozpoczął w Hierapolis badania archeologiczne. Wyniki swoich prac opublikował w książce Altertümer von Hierapolis w 1898 r. Od 1957 r. badania podjął zespół kierowany przez Włocha Paolo Verzone, który w 1973 r. zapoczątkował odbudowę miasta. Odnalezione przez włoski zespół zabytki, pochodzące przede wszystkim z okresu rzymskiego i wczesnochrześcijańskiego, są eksponowane w powstałym w 1984 r. Muzeum Hierapolis ulokowanym w łaźniach miejskich pochodzących z III wieku p.n.e. Basen, wokół którego zbudowano łaźnie ponoć ukształtowało trzęsienie ziemi. Łaźnie zbudowano z marmuru i przykryto sklepieniem. Co ciekawe istniał w nich system ogrzewania podłogowego.

W 1988 r. Hierapolis wraz z Pamukkale zostało wpisane na Listę światowego dziedzictwa kulturowego UNESCO. Obecnie w Hierapolis możemy podziwiać następujące zachowane obiekty: ulicę Frontiniusa, tj. główną ulicę starożytnego miasta z dwiema bramami na jej krańcach (obecnie nie jest możliwe przejście antyczną ulicą aż do bramy południowej – jej fragmenty nie zachowały się, a część kolumnady leży na dnie tzw. Basenu Kleopatry, w którym można się wykąpać), świątynię Appolla, Plutonium, teatr rzymski, martyrium św. Filipa oraz pokaźną nekropolię tworzoną przez wieki ze względu na licznie przybywających tu chorych, którzy liczyli na uzdrowienie po kąpieli w leczniczych źródłach Pamukkale. Dlatego też nekropola Hierapolis należy do największych cmentarzy Anatolii. Zmarłych chowano w trzech miejscach: na północ, południe i wschód (w niedalekiej odległości od martyrium św. Filipa) od miasta. W zależności od pozycji zmarłego, obyczajów grupy narodowościowej, do której należał, na terenie cmentarza można zobaczyć różne typy grobowców. Podczas badań archeologom udało się zidentyfikować ok. 1200 grobów i odczytać 300 inskrypcji. Część znalezisk z Hierapolis zostało wywiezionych z Turcji i znajdują się w kolekcjach placówek muzealnych w Londynie, Berlinie i Rzymie.