Konsulat RP w Opolu

Konsulat Generalny Rzeczypospolitej Polskiej w Opolu mieścił się na Pasiece przy ul. Dębowej 1 (Eichstraße), która obecnie nosi nazwę ul. Konsularnej. Wcześniej, w latach 1920-1922 Konsulat Generalny RP mieścił się w gmachu Banku Rolników, przy ob. ul. Książąt Opolskich 36a w Opolu.

Uroczyste otwarcie polskiej placówki miało miejsce 11 marca 1920 r. Była otwarta dla interesantów codziennie w godz. 10.00 -12.00 i od godz. 16.00-17.00. Jak podaje „Gazeta Opolska” z 14 marca 1920 r., uroczystego otwarcia Konsulatu polskiego w Opolu dokonali: gen. Le Rond, Przewodniczący Komisji Rządzącej i Plebiscytowej na Górnym Śląsku i Daniel Kęszycki, Konsul Generalny i Delegat Rządu Polskiego. Obecni byli również pracownicy Konsulatu panowie Jan Karszo-Siedlewski i Stanisław Ptaszycki, a także przedstawiciel Włoch gen. Marinis i przedstawiciel Anglii – pułkownik Percival. Wszyscy obecni wznieśli toast za powodzenie w działalności polskiej placówki, a także za zdrowie Naczelnika Państwa Polskiego Józefa Piłsudskiego. Konsulat w Opolu funkcjonował do 1922 r. Głównym celem jego działania były zabiegi o egzekwowanie równouprawnienia ludności polskiej w akcji plebiscytowej. Po podziale historycznego Górnego Śląska Konsulat RP przeniesiono do Bytomia, a w lipcu 1931 r. placówka ponownie wróciła do Opola.

Na siedzibę Konsulatu RP wybrano budynek przy ul. Dębowej 1, którego nazwa brzmiała „Preusshaus” („Dom Pruski”). Rząd RP kupił tę nieruchomość 1931 r. Jak można przypuszczać, miało to symboliczny wymiar, zwłaszcza dla działającego prężnie w Opolu Związku Polaków w Niemczech. Konsulat RP w nowej siedzibie otwarto uroczyście 1 lipca 1931 r. Otwarcia dokonał urzędujący Konsul RP Leon Malhomme wraz z małżonką Amelią z Kunickich Melhomme.
W reprezentacyjnym, dwukondygnacyjnym budynku krytym dachem mansardowym przy ul. Konsularnej 1 w Opolu na Wyspie Pasieka, Konsulat RP miał swoją siedzibę w latach 1931-1939. Budynek ten wzniesiono ok. 1920 r. na rzucie prostokąta, w układzie trójtraktu korytarzowego, z dwiema klatkami schodowymi – główną w połowie traktu północnego i boczną w zachodniej części traktu środkowego. Nieznany z nazwiska architekt nadał budowli zwartą, symetryczną bryłę nieznacznie tylko rozczłonkowaną jednokondygnacyjnymi, trójbocznymi ryzalitami w skrajnych osiach elewacji południowej oraz nieznacznym zryzalitowaniem trzech osi środkowych w elewacjach: frontowej i tylnej. W budynku tym, poza biurami znajdującymi się na piętrze, mieściły się także mieszkania dla wszystkich pracowników Konsulatu.
W latach 1931-1932 przy Konsulacie RP w Opolu działał pierwszy polski Klub Jazdy Konnej, którego członkowie wywodzili się pośród pracowników konsulatu. W gmachu Konsulatu działało także amatorskie kółko taneczne. Dnia 9 kwietnia 1932 r. w ogrodzie konsularnym posadzono pamiątkową lipę na cześć zmarłej żony Konsula Amelii z Kunickich Malhomme.
Warto dodać, że Leon Malhomme był Konsulem RP w Opolu do końca 1932 r. Po nim funkcję tę pełnił Bohdan Samborski, a ostatnim Konsulem RP w Opolu był Jan Małęczyński.

Wraz z napaścią Niemiec na Polskę w dniu 1 września 1939 r., zlikwidowano Konsulat RP w Opolu. Budynek został skonfiskowany przez Niemców. Po 1945 r. został własnością Okręgowego Zarządu Wodnego, a po 1973 r. przejęło go w posiadanie Przedsiębiorstwo Budownictwa Hydrotechnicznego „Odra – I”.

Obie historyczne budowle – zarówno Bank Rolników (siedziba I Konsulatu RP w Opolu), a także siedziba Konsulatu przy ul. Konsularnej 1 nie są prawnie chronione poprzez wpis do rejestru zabytków województwa opolskiego. Obiekty te nie tylko ze względu na formę architektoniczną, ale przede wszystkim na wartość historyczną i naukową, związaną z wydarzeniami w okresie międzywojennym stanowią materialne świadectwo działalności Polaków w Opolu, są budowlami, których zachowanie leży w interesie społecznym. Warto zatem, w ramach obchodów 100. rocznicy odzyskania przez Polskę niepodległości wpisać te wartościowe z punktu widzenia historii Polski obiekty, do rejestru zabytków województwa opolskiego.

Konsulowie Generalni RP:
Daniel Koszęcki (1.07.1920-1.04.1922)
Dr Aleksander Szczepański (15.07.1922-30.09.1928- – Bytom)
Leon Malhomme (1.01.1929-31.12.1932)
Bohdan Samborski (1.01.1933-30.09.1937)
Jan Małęczyński (1.10.1937-31.08.1939)

Fotografie archiwalne udostępniono za uprzejmością Archiwum Państwowego w Opolu:
Widok gmachu Konsulatu Generalnego RP w Opolu [Archiwum Akt Nowych, sygnatura 2/482/238]
Główna brama gmachu Konsulatu Generalnego Rzeczypospolitej Polskiej
w Opolu [Archiwum Akt Nowych, sygnatura 2/482/238]