Dąb „Bartek” nazywany królem Puszczy Świętokrzyskiej rośnie kilkanaście kilometrów na północ od Kielc

Dokładnie w Zagańsku, przy drodze nr 7 Ćmińsk – Samsonów – Barcza (trasa Warszawa – Kielce). Wiek drzewa jest bliżej nieokreślony i do dziś trwają w tej sprawie spory wśród naukowców. Przyjmuje się że dąb szypułkowy ma 1000 lat, choć według ustaleń C. Pacyniaka zaledwie 680! „Dąb Bartek” jest najpotężniejszym spośród rosnących obecnie drzew tego gatunku w Polsce. Jest też najpopularniejszym drzewem w Polsce i właściwie synonimem pomnika przyrody. Opisywano je m.in. w 1829 r. w „Sylwanie”, najstarszym polskim czasopiśmie dotyczącym lasów i przyrody.

W cieniu historycznego dębu sąd odprawiał król Kazimierz Wielki, król Władysław Jagiełło wypoczywał wracając po bitwie pod Grunwaldem, a król Jan III Sobieski zrobił sobie pod nim postój w drodze do warszawy spod Wiednia. W 1863 r. na konarach dębu zostało powieszonych dwóch powstańców styczniowych. Na dębie umieszczono dwa żeliwne odlewy Chrystusa Ukrzyżowanego. Na jednym data 1853 może być rokiem epidemii zakaźnej choroby cholery. Drugi odlew ma przypominać o ofiarach i cierpieniach, jakie Polacy ponosili walcząc o niepodległość w czasach niewoli. Nieszczęśliwym dla Bartka był 1906 r., kiedy bojówka PPS z pobliskiej Kołomani napadła na Urząd Nadleśnictwa Samsonów, położony kilkadziesiąt metrów po wschodniej stronie wiekowego dębu. Chciano zabrać z Urzędu broń i amunicję. W czasie strzelaniny raniono trzech bojówkarzy. Jeden z nich podpalił budynki gospodarcze, a płomienie uszkodziły „Bartka” od wschodu. Po pożarze od strony wschodniej w pniu drzewa powstałą martwica boczna. Powstałą z czasem dziuplę, wypełniono w 1920 r. plombą cementową. Większe prace konserwatorskie przy „Bartku” przeprowadzono w 1978 r. – usunięto wówczas cementową plombę i zastąpiono drewnem sosnowym i żywicą epoksydową. Całość dziupli nakryto deskami i korą z innych dębów.

Z drzew najwięcej uderzeń pioruna otrzymują dęby. Nie oszczędzały one także sędziwego Bartka. Tracił też swe konary w czasie silnych wiatrów i burz. Uderzenie pioruna w 1991 r. zerwało z jego pnia dwa pasy kory i spowodowało zapalenie drewnianej plomby. W 1997 r. wymieniono stare drewniane podpory zastępując je na teleskopowe metalowe podpory z gumowymi podkładami pod konarami. Wiekowy „Bartek” od 1954 r. jest pomnikiem przyrody.