Cztery uczennice z terenu gminy Kolonowskie rozpoczną wielomiesięczny program szkoleń u Mistrzyni Tradycji – twórczyni ludowej Małgorzaty Matei. W procesie rekrutacji wyłoniliśmy cztery uczennice, które zdecydowały się podjąć trud wielomiesięcznej nauki pod okiem doświadczonej i utytułowanej twórczyni ludowej. Są to: Adelajda Mrozek, Antonina Mrozek, Dorota Spałek i Bożena Wanat. W sumie do naszego projektu zgłosiło się w ramach rekrutacji 15 osób, ale zgodnie z regulaminem rekrutacji, pierwszeństwo miały osoby z terenu gminy Kolonowskie (zamieszkałe lub zatrudnione na terenie gminy). Z osobami zakwalifikowanymi do projektu skontaktuje się bezpośrednio Mistrzyni Tradycji, która poinformuje o terminie pierwszego spotkania.
Szkolenie uczniów będzie trwało ponad 7 miesięcy według ułożonego programu szkoleniowego (20 h w miesiącu, potwierdzone podpisaniem listy obecności przez ucznia). Proces transmisji i tworzenia się relacji Mistrz – Uczniowie będzie dokumentowany i rejestrowany za pomocą filmu i zdjęć. Sposób przekazywania tradycji kroszonkarstwa opolskiego i wzoru opolskiego będzie odbywał się w mieszkaniu pani Małgorzaty Matei w Staniszczach Małych.
Program szkolenia zakłada:
– prowadzenie szkolenia przez Mistrza w języku polskim;
– przekazanie wiedzy na temat techniki rytowniczej, w której drapie się specjalnie przygotowane wydmuszki jaj kurzych;
– naukę wykonywania wydmuszek z jaj;
– naukę barwienia jaj metodami naturalnymi (cebula, orzech, żyto, etc.) i barwnikami chemicznymi (pokazanie różnic);
– indywidualne pobudzenie każdego ucznia do odnalezienia własnego wzoru kroszonki (pogadanki o rodzinnych domach, prezentacje kroszonek wykonywanych w rodzinnych domach, pokaz rodzinnych kroszonek przez Mistrza i wytłumaczenie dlaczego trzeba poszukiwać własnego wzoru ) – personalizacja uczniów, pokazanie szacunku do tradycji kultywowanych w rodzinnych domach uczniów i wskazanie ich jako źródeł inspiracji;
– szkolenie umiejętności w sztuce zdobienia jaj metodą rytowniczą;
– naukę zdobienia jaj techniką batiku (szkolenie poprowadzi pisankarka Helena Wojtasik z Tułowic);
– doskonalenie nauki zdobienia jaj metodą rytowniczą (szkolenie poprowadzi twórczyni ludowa Grażyna Fila);
– prezentacja dzieł uczniów (w ujęciu indywidualnym – każdego ucznia osobno oraz pokaz zbiorczy) podczas zorganizowanej konferencji prasowej.
Warsztaty składać się będą z części:
– t e o r e t y c z n e j, podczas której uczestnicy poznawać będą metody przygotowania wydmuszek, narzędzi rytowniczych, a także barwienia jaj metodami naturalnymi. Prowadząca opowie również o tradycyjnych wzorach opolskich, pokarze inne techniki zdobienia jaj wielkanocnych oraz przekaże podstawowe wiadomości z zakresu BHP przy pracy;
– p r a k t y c z n e j, gdzie uczestnicy będą uczyć się wykonywania wydmuszek, barwienia jaj, zdobienia jaj metodą rytowniczą, a także przenoszenia własnego wzoru na porcelanę.
Efektem wieńczącym warsztaty będzie film dokumentalny w realizacji Sławomira Mielnika oraz ekspozycja zdjęć zrobionych podczas projektu.
Mistrz Tradycji zakłada indywidualne podejście do każdego ucznia. Każdemu z osobna poświęci czas i wskaże drogę do odnalezienia własnego wzoru kroszonki. W tym celu będzie stosował metodę gawędy, pogadanki o rodzinnych domach, prezentacje kroszonek wykonywanych w rodzinnych domach. Mistrz zrobi pokaz swoich rodzinnych kroszonek i wytłumaczy dlaczego trzeba poszukiwać własnego wzoru. Będzie to swoista personalizacja uczniów, pokazanie szacunku do tradycji kultywowanych w rodzinnych domach uczniów i wskazanie ich jako źródeł inspiracji.
Po zdobyciu podstawowej wiedzy i umiejętności posługiwania się techniką rytowniczą, Mistrz zaproponuje eksperymentowanie z własnym, wykształconym w procesie edukacji wzorem kroszonki. Uczniowie będą go przenosić na porcelanę i bombki. Uczniowie nauczą się również zdobienia jaj techniką batiku.
Warto podkreślić, że twórczyni będzie uczyła techniki zdobienia jaj metodą rytowniczą z uwzględnieniem osobistych doświadczeń rodzinnych uczniów – wzory kroszonek, choć z założenia podobne, bo oparte na tych samych motywach, są jak odcisk palca, każdy jest inny, specyficzny, kształtowany przez pokolenia w rodzinnych domach i przenoszony z matki na córkę. Następnie ten wzór uczennice będą przenosić na porcelanę. Mistrz będzie przewodnikiem, który wskaże uczniom drogę, przekaże niezbędną wiedzę, pomoże udoskonalić technikę, ale specyficzny, własny i unikatowy wzór kroszonki musi wyjść od ucznia. Uczeń, w toku nauki, musi sam odnaleźć swój niepowtarzalny wzór, który będzie niczym podpis – jedyny i niepowtarzalny.
Główne cele projektu zakładają:
– wsparcie procesu transmisji tradycji kroszonkarskich i malowania wzoru opolskiego na porcelanie;
– kontynuację i przekazanie kroszonkarskich tradycji i podtrzymanie międzypokoleniowego przekazu, poprzez naukę wytwarzania metodą rytowniczą tradycyjnych opolskich kroszonek w tzw. wzór opolski oraz przenoszenie wzorów z kroszonek na porcelanę i inne materiały przy użyciu dostępnych na rynku mazaków do tkanin i porcelany;
– dokumentację poszczególnych etapów procesu kształcenia uczniów. Zadanie zakłada również działania o charakterze promocyjnym (publikacja zdjęć, tekstów, film dokumentujący proces przekazywania wiedzy).
Strategicznym celem projektu jest międzypokoleniowy przekaz tradycji wykonywania kroszonki opolskiej techniką rytowniczą oraz malowania porcelany we wzór opolski, które w 2019 r. zostały wpisane na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego. Procesem transmisji tej tradycji zajmie się pani Małgorzata Mateja, która to jest twórczynią ludową zarejestrowaną w Stowarzyszeniu Twórców Ludowych – Oddział Opole.
Projekt wpisuje się w cele założone dla 9 zadania programu Kultura ludowa i tradycyjna. Strategicznym celem zadania jest międzypokoleniowy przekaz tradycji kroszonkarskich i ręcznego malowania wzoru opolskiego na porcelanie, które to w 2019 r. wpisano na Krajową listę niematerialnego dziedzictwa kulturowego.
Fotografie: Sławomir Mielnik
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
