W ostatnich tygodniach do ewidencji grobów weteranów, prowadzonej przez IPN zostały wpisane pierwsze mogiły w Słubicach, Ośnie Lubuskim i Rzepinie. Liczba tego typu mogił w Cybince wzrosła zaś z dwóch do dziesięciu. O czyje pomniki dokładnie chodzi? Ustawa z dnia 22 listopada 2018 r. o grobach weteranów walk o wolność i niepodległość Polski umożliwia wnioskowanie do właściwego miejscowo oddziału Instytutu Pamięci Narodowej o wpis niektórych grobów do tzw. ewidencji grobów weteranów walk o wolność i niepodległość Polski.

W dużym uproszczeniu chodzi o kwatery, w których spoczywają uczestnicy polskich powstań narodowych, wojen i innych zrywów niepodległościowych oraz partyzantów podziemia niepodległościowego z okresu 1763-1963, którzy spoczywają na cmentarzach komunalnych bądź parafialnych (nie na cmentarzach wojennych).

Zalety są dwie:

– grób nie może zostać usunięty tak po prostu, nawet jeśli upłynie termin 20 lat i pochowany nie będzie mieć już potomków, którzy mogliby zadbać o opłacenie kwatery na cmentarzu;

– jeśli nagrobek będzie wymagać pilnej renowacji, to opiekun grobu lub np. organizacja pozarządowa z okolicy będzie mogła wystąpić o dotację IPN na prace renowacyjne.

Wpis do ewidencji może być dokonany na wniosek osoby fizycznej, fundacji, stowarzyszenia, kościoła lub związku wyznaniowego, innej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niebędącej osobą prawną, której ustawa przyznaje zdolność prawną. Wnioski dotyczące wpisu do ewidencji grobów weteranów walk o niepodległość położonych poza granicami Polski składają Konsulowie RP.

Na wniosek regionalisty Rolanda Semika na cmentarzu komunalnym w Słubicach do w/w ewidencji wpisano następujące kwatery:

Jan Nobik (1888-1979, powstaniec wielkopolski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej) – sygn. sprawy BUWSz-904-44/20; nr ewid. 2256

Zenon Szemis (1902-1953, uczestnik wojny obronnej 1939 r., żołnierz PSZ na Zachodzie) – sygn. sprawy BUWSz-904-46/20; nr ewid. 2341

Stanisław Brzozowski (1901-1970, powstaniec wielkopolski i śląski, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i wojny obronnej 1939 r.) – sygn.
BUWSz-904-25/21; nr ewid. 2425

Stefan Pawłowski (1915-2019, uczestnik wojny obronnej 1939 r.) – sygn. BUWSz-904-26/21; nr ewid. 2426

Antoni Malczyński (1904-1986, partyzant Armii Krajowej, WiN, więzień Majdanka, żołnierz wyklęty) – sygn. BUWSz-904-34/21; nr ewid. 2427

Władysław Aleksandrzak (1913-2007, uczestnik wojny obronnej 1939 r., więzień obozów koncentracyjnych) – sygn. BUWSz-904-38/21; nr ewid. 2428

Na cmentarzu komunalnym w Cybince byli to dotąd Florian Strzałkowski (1903-1986, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-70/20; nr ewid. 2146 oraz Gustaw Zamajski (1908-1973, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-69/20; nr ewid. 2200. Jednak wskutek ostatnich decyzji szefostwa IPN do ewidencji włączono osiem kolejnych mogił.

Wacław Przepióra (1923-1974, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-56/20; nr ewid. 2332

Jan Przepióra (1914-1986, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-57/20; nr ewid. 2328

Kazimierz Kamiński (1924-1952, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-59/20; nr ewid. 2430

Stanisław Orzeszko (1920-1999, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-63/20; nr ewid. 2338

Wiktor Orzeszko (1918-2004, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-65/20; nr ewid. 2336

Andrzej Jankowski (1916-1977, żołnierz LWP) – sygn. sprawy BUWSz-904-77/20; nr ewid. 2337

Bolesław Adamkiewicz (1907-1988, żołnierz LWP) – sygn. BUWSz-904-11/21; nr ewid. 2362

Teodor Krawczyk (1906-1961, żołnierz LWP) – sygn. BUWSz-904-27/21; nr ewid. 2363

Na cmentarzu w Ośnie Lubuskim pierwszym w ten sposób uhonorowanym weteranem został Feliks Urkiel (1894-1973, żołnierz Legionów Polskich) – sygn. sprawy BUWSz-904-67/20; nr ewid. 2429, a na cmentarzu komunalnym w Rzepinie – Jan Więcko (1898-1963, uczestnik wojny polsko-bolszewickiej i wojny obronnej 1939 r.) – sygn. sprawy BUWSz-904-62/20; nr ewid. 2317.

Warto zaznaczyć, że na wniosek Rolanda Semika IPN Oddział w Szczecinie prowadzi nadal blisko 80 innych postępowań w sprawie ewentualnych wpisów do ewidencji grobów weteranów powiatu słubickiego, a efekty tych postępowań powinny być znane w ciągu najbliższych miesięcy…

Autor: Roland Semik

_http://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/download.xsp/WDU20180002529/T/D20182529L.pdf