Kopalnia „Ignacy” („Hoym”) w Rybniku woj. śląskie

Kopalnia węgla kamiennego „Ignacy Hoym” w Niewiadomiu – jednej z dzielnic Rybnika jest najstarszym tego typu zabytkiem na Ziemi Rybnickiej. Założono ją w 1792 r. i prowadzono w niej wydobycie do 1967 r. Kopalnię uruchomiono w 1792 r. Nazwano ją „Hoym” na cześć hrabiego Karola Jerzego Henryka von Hoym, pruskiego ministra prowincji śląskich w latach 1770-1806.
W latach 1792-1810 kopalnia podlegała zarządowi Kamery Wojenno-Dominalnej we Wrocławiu, a w 1810 r. podporządkowano ją Pruskiemu Królewskiemu Wyższemu Urzędowi Górniczemu dla Prowincji Śląskich w Brzegu. W 1834 r. Skarb Państwa Pruskiego sprzedał kopalnię „Hoym” gwarkom (osobom prywatnym) kopalni „Sylwester”. W 1856 r. otwarto linię kolejową przez Niewiadom, co znacznie ułatwiło pracę na kopalni i jej rozwój. W 2 połowie XIX w. rozpoczął się proces prowadzący do znajdujących się w różnych rękach sąsiednich pól górniczych. W 1870 r. powstała „Skonsolidowana Kopalnia Hoym-Laura”. Kopalnia, zatrudniająca 290 osób, wydobyła w tym czasie 45 tys. ton węgla kamiennego.
W 1887 r. założono szyb „Oppurg” dzisiejszy szyb „Głowacki”. W 1890 r. właścicielem kopalni została książę Hugo zu Hohenlohe – Oehringen z Ujazdu i Sławięcic na Śląsku Opolskim. Formalnie kopalnia była w rękach tej rodziny do 1914 r., kiedy to zarejestrowano Czarnickie Towarzystwo Węglowe S.A. z siedzibą we Wrocławiu, a od 1922 r. – po włączeniu tych terenów do Polski – w Katowicach. W 1924 r. decyzją Wyższego Urzędu Górniczego kopalnia przyjęła nazwę „Hoym”. W tym samym roku z kopalni wycofano konie i wprowadzono wózki kopalniane o ładowności 625 kg. W 1936 r. kopalnia przyjęła nazwę „Ignacy”, a szyby „Głowacki” i „Kościuszko”. W połowie 1940 r. władze hitlerowskie rozwiązały Czernickie Towarzystwo Węglowe, a kopalnię włączono do koncernu „Reichswerke Hermann Göring Berg – werkverwaltung Oberschlesien”. Po zakończeniu II wojny światowej kopalnia funkcjonowała pod nazwą „Ignacy” i realizowała PRL-owskie plany przebudowy kraju. W styczniu 1968 r. kopalnię „Ignacy” włączono do sąsiedniej Kopalni Węgla Kamiennego „Rydułtowy”. W 1995 r. zakończono wydobycie w szybie „Kościuszko”. W 1999 r. założono Stowarzyszenie Zabytkowej Kopalni „Ignacy” w Rybniku-Niewiadomiu, w 2004 r. założono Izbę Tradycji Górniczej przy kopalni, a w 2005 r. kopalnię wpisano do rejestru zabytków województwa śląskiego. W 2007 r. dzięki środkom przekazanym przez Urząd Miasta Rybnik wyremontowano i zaadaptowano wieżę wodną na terenie kopalni na punkt widokowy. W styczniu 2008 r. wieżę otwarto dla ruchu turystycznego. Dnia 24 września 2008 r. załoga po raz ostatni zjechała szybem „Głowacki’.

Zachowane nadziemne zabudowania kopalni „Ignacy” składają się na kompleks architektoniczny powstały na przełomie XIX i XX wieku, podporządkowany pierwotnemu, niezmienionemu, charakterystycznemu dla niewielkich kopalni, układowi przestrzennemu z końca XVIII w. Do najwartościowszych obiektów zespołu zalicza się budynki nadszybia szybu „Głowacki” oraz szybu „Kościuszko”, budynki maszyn wyciągowych wraz z wieżami wyciągowymi obu szybów, a także budynek dawnej elektrowni (późniejszej sprężarkowni). W centrum kompleksu naziemnej części Zabytkowej Kopalni „Ignacy” znajduje się również wieża ciśnień.

O wartości zespołu stanowi przede wszystkim jej metryka oraz fakt, iż jest to pozostałość najstarszej na terenie Rybnika kopalni węgla kamiennego. Ponadto wartość tą zwiększa dobry stan zachowania całego układu przestrzennego wraz z ceglanymi budynkami nadszybowymi i maszynowymi, stalowymi wieżami wyciągowymi oraz unikatowym, nadal użytkowanym wyposażeniem (parowe maszyny wyciągowe szybu „Głowacki” i „Kościuszko”, sprężarki tłokowe).

Polecamy:

http://www.kopalniaignacy.pl/