Kościół w Michalicach – jedna z piękniejszych w Polsce realizacji siedemnastowiecznych

Kościół pw. św. Michała Archanioła w Michalicach koło Namysłowa jest jednym z piękniejszych tego typu zabytków na szlaku kościołów drewnianych w województwie opolskim. Swoim wyglądem wyraźnie różni się od pozostałych tego typu obiektów w regionie (które charakteryzują się naleciałościami pruskimi), co związane jest z jego polskim charakterem. Zdaniem historyków sztuki, świątynia ta jest jedną z piękniejszych w Polsce realizacji siedemnastowiecznych, łączących w sobie gotycką tradycję z nowymi tendencjami.

Świątynia usytuowana jest na niewielkim wzniesieniu, we wschodnim krańcu wsi, pośrodku niewielkiego cmentarza. Teren parceli cmentarza i kościoła, od strony wiejskiej drogi otoczony jest drewnianym płotem z bramką (w konstrukcji sumikowo- łątkowej) z dwiema furtami po bokach.

Jednonawową budowlę wzniesiono w konstrukcji zrębowej, na fundamentach z granitu na zaprawie wapiennej. Kruchta w konstrukcji sumikowo-łątkowej, wieża w konstrukcji ryglowej. Dach trójstolcowy kryty jest gontem, a górna partia wieży – blachą. Do węższego, zamkniętego trójbocznie prezbiterium przylega kwadratowa nawa. We wnętrzu prezbiterium i nawa są równej wielkości. Nawa przykryta dwuspadowym dachem siodłowym, a prezbiterium nieco niższym dachem wielopołaciowym. Do nawy od strony zachodniej przylega kwadratowa, trzykondygnacyjna wieża, przykryta trójdzielnym, baniastym hełmem. Wieżę wzniesiono w 1730 r. z inicjatywy proboszcza Chocimirskiego w miejscu wcześniejszej. Główne wejście znajduje się nietypowo w południowej ścianie bocznej. Malowniczą bryłę obiektu urozmaicają daszki pod oknami i „kozubek” – okap utworzony z górnej części dachu nawy wysuniętej nad prezbiterium.

Kościół wzniesiony został (w miejscu wcześniejszej, średniowiecznej świątyni) z fundacji proboszcza Jerzego Brzóski w 1614 r. przez cieślę Millera ze Starego Miasta (obecnie część Namysłowa). Zarówno data budowy jaki i nazwisko fundatora jest wyryte na nadprożu drzwi wejściowych. A budowniczego Millera na słupie podtrzymującym belkowanie.

W świątyni zachował się przepiękny historyczny wystrój. Uwagę zwraca przede wszystkim sufit ozdobiony w 1624 r. kasetonami i polichromiami, charakteryzującymi się owalnymi polami, w których widnieją postacie świętych, papieży, biskupów, fundatora kościoła, symbole religijne oraz herby: korony Polski i Litwy oraz orzeł króla Zygmunta III Wazy. Strop w nawie podparto słupem dekorowanym rzeźbioną spiralą. Słup wieńczy krótka belka z napisami odnoszącymi się do budowy.

W ramach restauracji kościoła po zniszczeniach poczynionych przez wojska szwedzkie w 1647 r., w 1663 r. polichromiami pokryto ściany prezbiterium i nawy. Malowidła te przedstawiają sceny ze Starego i Nowego Testamentu. Dekoracja malarska pokrywa nawet zamknięte łukami w ośli grzbiet portale oraz drzwi. W 1668 dobudowano zachodnią galerię i południowy przedsionek, w 1736 r. galerię północną.

Kościół może poszczycić się również zabytkowym wyposażeniem. Do dziś zachowały się: konfesjonał i ławy kolatorskie z 1663 r. (fundacja proboszcza Andrzeja Jana Janika), ołtarz z 1668 r. pochodzący z fundacji proboszcza Andrzeja Jana Janika (inskrypcja w języku polskim: „Proboszcz Andrzej Jan Janik ten to ołtarz w dniu 22 sierpnia 1668 roku fundował”), ołtarze boczne z 1699 r., ambona z 1716 r., organy i chrzcielnica z 1736 r. (misa chrzcielna odlana przez Chrystiana Scholtza z Namysłowa.

Ważniejsze znane remonty kościoła przeprowadzono w: 1733 r. (odnowienie ołtarza, pomalowanie ław kolatorskich i konfesjonału), 1738 r. (wymiana okien, kraty w oknach), 1767 r. (odnowienie wnętrza), 1825-6 (naprawa dachu i wieży), 1863-5 (pokrycie dachu gontem, rekonstrukcja hełmu), 1879 r. (zamalowanie polichromii i wymiana niektórych partii), 1914 -1918 (odsłonięcie i renowacja malowideł pod kierunkiem Józefa Langera i Adolfa Backera), 1937 r. (renowacja malowideł przez Heinricha Schneidera na ścianach prezbiterium i nawy), lata 60. XX w. (remont konstrukcji), lata 90. XX w. (dach, konserwacja polichromii, uporządkowanie terenu wokół kościoła). W latach 2003-2004 przeprowadzono inwentaryzację zabytków kościoła, przy zastosowaniu najnowszej metody w Polsce – skanowania laserowego 3D i barwnego ortofotoplanu.